Wrocławscy przewoźnicy

Historia miejskiej komunikacji zbiorowej we Wrocławiu zaczyna się w 1862 roku od omnibusów konnych. Nie odegrały one jednak istotnego znaczenia, zwłaszcza, że nie wytrzymywały konkurencji tramwajów. Były eksploatowane przez Wrocławskie Towarzystwo Omnibusowe (Breslauer Omnibusgesellschaft) - BOG, istniejące do 1913 roku.

W 1876 roku Johannes Büsing proponuje Miastu wprowadzenie tramwajów konnych. Propozycja wzbudza zainteresowanie miasta czego efektem jest powstanie w tym samym roku Towarzystwa Wrocławskiej Kolei Ulicznej (Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesselschaft) - BSEG. Jest to pierwszy wrocławski przewoźnik tramwajowy. BSEG była firmą prywatną. Pierwotnie eksploatowało jak powiedzieliśmy tramwaje konne (pierwsza linia od skrzyżowania Krasińskiego i Traugutta do ZOO otwarta 10 lipca 1877 roku) jeżdżące początkowo po liniach jednotorowych, sukcesywnie przebudowanych na dwutorowe. Po pojawieniu się w mieście tramwajów elektrycznych BSEG zaczyna elektryfikować swoje linie (pierwsza linia elektryczna otwarta 6 sierpnia 1901 roku; ostatnią linią konną była linia kursująca wzdłuż ulicy Parkowej do 30 kwietnia 1906 roku) aby sprostać konkurencji. BSEG istniało do 1911 roku.

Drugim wrocławskim przewoźnikiem były powstałe w 1892 Elektryczne Tramwaje Wrocław (Elektrische Strassenbahn Breslau) - ESB, założone w 1892 roku z inicjatywy Moritza Wehlau. Była to również firma prywatna (działająca jako spółka akcyjna). W odróżnieniu od BSEG od samego początku stosowało tabor elektryczny na torowiskach dwutorowych (z wyjątkiem kilku odcinków jednokierunkowych). W latach 1909-1913 ESB przejmuje BOG i utrzymuje komunikację omnibusową do 1914 roku. 1 lipca 1912 roku uruchamia linię trolejbusową z Wilczego Kąta na Brochów, istniejącą zaledwie do 1913 roku, a zlikwidowaną z powodu trudności technicznych. ESB istniało do 1924 roku.

Ponieważ polityka komunikacyjna BSEG i ESB nie zawsze odpowiadała Miastu, postanowiło ono samo zająć się budową i eksploatacją sieci tramwajowej. W 1900 roku powstaje należące do Miasta przedsiębiorstwo Miejskie Tramwaje Wrocław (Städtische Strassenbahn Breslau) - SBB. 14 października 1902 roku otwiera ono ruch na swoich pierwszych liniach. Ponieważ stan posiadania sieci SSB był raczej skromny, obficie korzystało ono z torowisk BSEG. Później wynajmowane były też torowiska należące do ESB, jednak z czasem udział torowisk własnych szybko wzrastał. W 1911 roku SSB przejmuje majątek BSEG i staje się największym wrocławskim przewoźnikiem. W 1924 roku przejęty zostaje też majątek ESB i odtąd SSB zajmuje pozycję monopolisty. 1 lipca 1925 roku SSB wprowadza oprócz tramwajowej również komunikację autobusową.

W 1939 roku SSB zostaje przemianowane na Wrocławskie Zakłady Komunikacyjne (Breslauer Verkehrsbetriebe) - BVB, co nie przynosi jednakże większych zmian.

Po wojnie w oparciu o pozostałości majątku po BVB powstają 10 maja 1945 rokuZakłady Komunikacyjne Miasta Wrocław - ZKMW. Sukcesywnie odbudowywany jest tabor i trakcja co owocuje uruchomieniem 4 czerwca 1945 roku pierwszego autobusu, a 22 sierpnia 1945 roku pierwszej linii tramwajowej.

W 1951 roku ZKMW zostaje przemianowane na Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - MPK, działające do dzisiaj. Na początku lat dziewięćdziesiątych zostaje ono przekształcone w przedsiębiorstwo budżetowe Miasta, a w roku 1996 - w spółkę z o. o. należącą do Miasta. Wcześniej zadania związane z planowaniem komunikacji i (w większym zakresie) budową i utrzymaniem trakcji przejmuje będący jednostką wydzieloną Miasta Zarząd Dróg i Komunikacji, MPK zostaje zaś wyłącznie przewoźnikiem.

Pod koniec roku 1997 pojawił się nowy przewoźnik - prywatne Dolnośląskie Linie Autobusowe. DLA obsługuje dwie własne linie (501 i 504) oraz większość linii podmiejskich (wyjątkiem jest linia 610, która wróciła do MPK po kategorycznych żądaniach mieszkańców Żernik Wrocławskich popartych stosowną opłatą wniesioną przez wójta Świętej Katarzyny). W tej chwili DLA uzbierało wystarczającą ilość starych autobusów (głownie Ikarusy 260, a także Ikarusy 280, Jelcze M11 i dwa autobusy Mercedes) i zaczęło kupować nowy tabor (Jelcze L120, ostatnio widziałem autobusik Autosan).

Warto jeszcze wspomnieć o tym, że jedna linia (419) jest obsługiwana przez PKS, zaś linie 604 i 611 były kiedyś obsługiwane przez przywatną firmę Anter.

W przyszłości planowane są dalsze przekształcenia obejmujące utworzenie (z Wydziału Komunikacji Zbiorowej ZDiK i części MPK) nowej jednostki zarządzającej komunikacją miejską oraz przekształcenie MPK w kilka mniejszych spółek obsługujących odpowiednio komunikację tramwajową, autobusową, warsztaty naprawcze, trakcję (zakłady pomocnicze - torowy, sieci i zasilania, etc. już zostały przekształcone w osobne spółki).

Poniższy schemat przedstawia powstawanie, łączenie i zmiany nazw wrocławskich przewoźników.

Poniższa mapka przedstawia podział torowisk tramwajów elektrycznych według wbudowującej je firmy.